Kobaltprijs rijst de pan uit

Elektrische auto's hebben het imago schoon te zijn doordat ze geen CO₂ uitstoten, maar tot op zekere hoogte is dat schone schijn. Voor de accu's in elektrische auto's zijn mineralen nodig, waaronder grafiet, kobalt en nikkel, waarvan de winning nogal wat milieuverontreiniging kan veroorzaken. De winning en verwerking van bijvoorbeeld nikkel, in onder andere de Filipijnen, Australië en Rusland, gaat gepaard met de uitstoot van zwaveldioxide. Dit gas kan leiden tot longproblemen en ademhalingsmoeilijkheden.

Accu's van elektrische auto's, laptops en bijvoorbeeld smartphones kunnen ook niet zonder kobalt en lithium. Kobalt wordt in een dozijn landen gewonnen, maar één land steekt er met kop en schouders bovenuit: Congo. Dit grote Afrikaanse land is in zijn eentje verantwoordelijk voor grofweg zestig procent van de totale wereldproductie van het zilverkleurige metaal, dat daar vooral wordt gewonnen als een bijproduct van het smelten van koper. De winning van het overgangsmetaal kobalt en andere mineralen is zeker bij de niet-industriële mijnen in het zuidoosten van Congo gevaarlijk, doordat er geen toezicht is en de mijnwerkers blootstaan aan giftige gassen en andere gevaren. Het mijnafval wordt vaak in verband gebracht met de vervuiling van nabijgelegen rivieren en drinkwater.

Onder andere vanwege de stevige groei van de markt van elektrische auto's stellen naar schatting honderdduizend Congolese mannen en kinderen hun leven in de waagschaal voor een paar dollar per dag. Volgens het Internationaal Energieagentschap waren er in 2016 wereldwijd zo'n twee miljoen volledig elektrische auto's en plug-inhybridemodellen, een stijging van zestig procent ten opzichte van 2015. De markt voor smartphones groeit niet zo hard, maar in 2017 gingen er wereldwijd nog altijd ruim anderhalf miljard smartphones over de toonbank.

Smartphones en elektrische auto's hebben, net als heel veel elektronische producten, met elkaar gemeen dat ze beide sterk afhankelijk zijn van lithium-ionaccu's. Deze accu's kunnen op hun beurt weer niet zonder lithium en kobalt. Daardoor zijn de ontwikkelingen op de markt van deze mineralen tot op zekere hoogte bepalend voor de smartphonemarkt en die voor elektrische auto's. In dit artikel gaan we in op de stand van de voorraden van en vraag naar kobalt en lithium, de ernst van de situatie bij de mijnbouwactiviteiten in Congo, en de reden waarom lithium en kobalt zo gewild zijn voor de accuproductie. Verder bespreken we eventuele alternatieven, de ernst van de tekorten, en de mogelijke invloed daarvan op de productie en prijzen van elektrische auto's en smartphones.