E-sim is gearriveerd in Nederland

Waar bleef het nou, ondersteuning voor e-sims in Nederland? E-sims zijn niet echt een gloednieuw fenomeen en zitten al een paar jaar in apparaten. Het grote verschil met een reguliere simkaart is dat een e-sim herprogrammeerbaar is: je kunt dus met een enkele e-sim makkelijk wisselen van provider en abonnement. Een normale simkaart kan dat niet: die heeft codes aan boord die niet overschreven kunnen worden.

De eerste e-sims waren nog fysieke kaartjes, zoals de Apple Sim in iPads rond vier jaar geleden. Daarna kwamen e-sims als chips in bijvoorbeeld smartwatches. Twee jaar geleden kwam de eerste telefoon met e-sim op de markt met de Google Pixel 2. En vorig jaar, met de iPhone XS, kwam de eerste telefoon van een heel grote fabrikant met e-sim uit.

Het is inmiddels duidelijk dat providers e-sims niet met open armen hebben ontvangen. Dat is logisch ook: wisselen van provider is dan simpelweg het downloaden van een profiel in je instellingenmenu. Je kunt sneller je provider aan de kant zetten dan dat je een pak melk kan halen in de supermarkt. De tijd van het wachten tot er een envelop met een fysiek simkaartje op je mat valt zijn dan voorbij. Daarnaast is het een gedoe om de back-end bij providers klaar te maken voor e-sims.

Maar nu is het dan zover. Nadat Truphone al een tijdje diensten aanbood in Nederland en Voiceworks het whitelabel ging aanbieden, is T-Mobile als eerste grote Nederlandse provider begonnen met het ondersteunen van e-sims, in elk geval voor de iPhone XS, XS Max en XR. Maar wat kun je er eigenlijk mee en waarom bestaan ze?

Een simkaart moet het netwerk garanderen dat een apparaat toestemming heeft op dat netwerk actief te zijn. Er is in dat opzicht geen verschil tussen een reguliere simkaart en een e-sim. Beide melden zich aan op het netwerk met hashes van sleutels. Het grote verschil is dat de e-sim die sleutels over-the-air krijgt op het moment dat een gebruiker een databundel of abonnement afsluit, terwijl dat bij een fysieke simkaart niet over-the-air gebeurt. Dat kan strikt genomen wel, zo zegt tweaker Odie, zelf werkzaam bij Voiceworks, in reactie op de informatie in dit artikel.

Die bundel met hashes van codes heet een profiel. Om de profielen te kunnen ontvangen en om de databundels en abonnementen van de verschillende netwerken te kunnen laten zien, heeft een e-sim voor de zakelijke markt, machine-to-machine, een bootstrapprofiel nodig. Die wordt er ingezet door de fabrikant en zorgt ervoor dat de e-sim bij een server kan om de simprofielen te downloaden. Bij consumentenversies is dat niet zo: je moet zelf maar voor een internetverbinding zorgen om een e-simprofiel te kunnen downloaden.

De e-sim is vaak gewoon een chip, een microcontroller die op het pcb van een apparaat gesoldeerd zit. Zo heeft de Google Pixel 2 een ST33M1G2 van ST Microelectronics. Die heeft een ARM SecurCore op 25MHz, 30 kilobyte aan ram en tot 1280 kilobyte aan opslag.

Het hoeft geen chip te zijn. De letter 'e' in e-sim staat weliswaar voor embedded, maar dat verwijst alleen naar de functie om simprofielen te downloaden en dat kan ook op een plastic kaartje dat de gebruiker gewoon kan verwijderen. De iPad Air 2 had bijvoorbeeld een los simkaartje met e-sim-functionaliteit. Moderne apparaten, zoals onder meer in de iPhone XS en Google Pixel 3, hebben chips ingebouwd die als e-sim dienen. Een e-sim is dus niet per definitie een ingebouwde simkaart; het is simpelweg een benaming voor een simkaart met de mogelijkheid om op elk gewenst moment een simprofiel te downloaden.

Er is iets geks met de e-sim. Het is namelijk een standaard van de GSMA, de koepelorganisatie van providers. Die stelt normaal geen standaarden vast, want in de telecomindustrie is dat in handen van partijen als de 3GPP en ETSI. Die kwamen er kennelijk niet uit, want de GSMA heeft het op zich genomen om de e-sim te standaardiseren.

E-sim is een andere benaming voor embedded Universal Integrated Circuit Card: eUICC. Dat is de opvolger van de USIM, de simkaart die in gebruik kwam met 3g-netwerken en een betere beveiliging bood dan de simkaarten daarvoor. De varianten van simkaarten hebben niets te maken met de fysieke verschijningsvorm. USIM-kaarten zagen er hetzelfde uit als de simkaarten die daarvoor in gebruik waren en eUICC-kaarten kunnen gewone nanosimkaarten zijn; het is de werking die verschilt.

De e-sim kan namelijk verschillende profielen tegelijk aan boord hebben. De traditionele simkaart in telefoons heeft een enkele imsi, een international mobile subscriber identity. De eUICC-kaart kan verscheidene profielen tegelijk aan.

Gevolgen voor privacy en beveiliging zijn niet te verwachten. De e-sim functioneert behalve de herprogrammeerbaarheid als een reguliere simkaart en heeft dezelfde beveiliging. Als de standaard veel lekken had bevat, waren die vermoedelijk afgelopen jaren al naar boven gekomen; het zit immers al een jaar in de iPhone XS.

E-sims zijn bruikbaar in diverse scenario's. Het is duidelijk te zien dat fabrikanten en providers tot nu toe niet hebben geprobeerd om de primaire simkaart in een telefoon te vervangen met een e-sim. Tablets hebben e-sims, horloges hebben e-sims en als telefoons een e-sim hebben, gaat het tot nu toe altijd om een tweede 'simkaartslot' in een dualsim-opstelling.

Dat hangt samen met de toepassingen. In smartwatches is het mogelijk om ze te gebruiken zonder telefoon in de buurt, met een eigen 4g-verbinding en beperkt datagebruik. In tablets gaat het vaak om aparte databundels voor de tablet, zonder belminuten en zonder vast abonnement.

In telefoons is het heel logisch om een e-sim te gebruiken op reis. Als je landt in bijvoorbeeld de Verenigde Staten - een land waar roamen voor veel Nederlanders duur is - is het mogelijk om databundels uit te kiezen in het instellingenmenu.

Providers zien dat vermoedelijk wel zitten. Klanten die roamen op een buitenlands netwerk, leveren vaak weinig tot niets op voor die lokale provider. Maar als ze een databundel bij hen afnemen, zijn ze ineens wél een echte betalende klant. Het zal een reden zijn dat veel providers met e-sims databundels aanbieden, in plaats van abonnementen.

Het ligt voor de hand dat toestelmakers het liefst het simslot zien verdwijnen en een chip zouden willen inbouwen. Immers, dat slot kost ruimte en het is een opening die bij waterdichte behuizing dicht moet zitten. Bovendien moet het aan de buitenkant zitten. Bij een e-sim hoeft dat niet en dat maakt meer ruimte vrij in smartphonebehuizingen.

Het downloaden van een profiel op een e-sim kan op meerdere manieren. T-Mobile werkt met een qr-code, maar het kan ook anders. De Amerikaanse tak van T-Mobile werkt bijvoorbeeld met een eigen app, T-Mobile E-sim, om een abonnement af te sluiten. Dat werkt niet in Nederland.

T-Mobile is weliswaar de eerste grote provider die in Nederland e-sims aanbiedt, maar niet de eerste of enige. Truphone begon vorig najaar al met het aanbieden van e-sim in bundels voor gebruik op reis - maar ook in Nederland. Dat werkt via een app. Het Nederlandse Voiceworks heeft e-sim white labeled in het assortiment zitten; andere bedrijven kunnen e-sims gaan aanbieden onder een eigen merknaam via Voiceworks. Dat kan sinds deze maand.

Een e-sim-abonnement afsluiten bij T-Mobile gaat hetzelfde als bij een abonnement met ouderwetse plastic simkaart. Je krijgt de simkaart gewoon per post of je kunt hem ophalen bij een winkel van de provider. En dus stond ik woensdag gelijk bij de T-Mobile-winkel, als eerste klant die een e-sim wilde in dat filiaal. Want hoewel de e-sim-chip in moderne telefoons ingebouwd zit, kiest T-Mobile ervoor om de qr-code voor e-sims op een plastic kaartje te printen en mee te geven aan klanten. Het kaartje is ongeveer hetzelfde als bij een simkaart, alleen op de plek van de kaart staat een qr-code.

Voor de rest moest ik uiteraard door alle administratieve hoepels springen die nu eenmaal horen bij het afsluiten van een abonnement, zoals het tonen van identificatie en betalen van één cent ter verificatie. Er is niets anders aan dan bij het afsluiten van een normaal abonnement.

Bij het afsluiten stak wel een probleem de kop op. Voor het downloaden van het simprofiel is een internetverbinding nodig, maar zonder geautoriseerde e-sim heb je uiteraard geen mobiel internet. Dat voelt een beetje alsof je je gloednieuwe auto kan ophalen bij de autodealer - maar die dealer is alleen bereikbaar per auto.

De eveneens nieuwsgierige winkelmedewerkers lieten mij op het wifi-netwerk van de winkel om te kijken of dat zou werken, maar ook dat ging niet vlekkeloos: het registreren van het abonnement kan even duren en dus is het lastig om de telefoon in de winkel in te stellen. Veel mensen zullen de qr-code thuis opnieuw moeten scannen. Dat is voor lezers van deze site geen probleem, maar wellicht zijn er mensen die meer moeite zullen hebben om hun simprofiel op het toestel te krijgen.

Als je al een abonnement hebt, kun je je simkaart laten deactiveren en direct een e-sim krijgen; dat is veel makkelijker. T-Mobile stuurt dan een qr-code via de My T-Mobile-app. Die moet je op een iPhone scannen onder Instellingen->Mobiel Netwerk->Mobiel Abonnement Toevoegen. Binnen een paar minuten ben je klaar. Een toegevoegd abonnement kun je ook makkelijk weer wissen.

Als je de fabrieksinstellingen wilt herstellen, een volledige reset dus, heb je de optie om de e-sim te behouden of die ook te wissen. Je kunt bij T-Mobile twee keer per jaar kosteloos wisselen van toestel met een e-sim. Daarna moet je betalen, 5,09 euro per keer.

T-Mobile is nu dus begonnen in Nederland. KPN gaat dat ook 'op termijn' doen, zo bevestigt de provider. "Wij volgen uiteraard de ontwikkelingen op de markt en ondersteunen eSim en remote sim provisioning reeds op het gebied van internet-of-things. Op termijn gaan we dit ook voor andere toepassingen ondersteunen. Maar op dit moment kunnen we daar nog niet concreet over zijn", aldus een woordvoerder.

VodafoneZiggo wil zo ver niet gaan. "VodafoneZiggo volgt de ontwikkeling rondom de e-sim met grote interesse. Over toekomstige plannen kunnen wij echter geen uitspraken doen", aldus een woordvoerster. Dat is hetzelfde geluid als we al jaren horen uit de provider.

De e-sim komt eraan, ook al duurt het langer dan veel mensen misschien hadden gedacht. Met de ondersteuning van T-Mobile kunnen gebruikers van de nieuwste iPhones en Pixel-telefoons in elk geval aan de slag.

Het is ook de vraag wanneer andere fabrikanten volgen. Er zijn nog geen modellen van Samsung, Huawei, Xiaomi, OnePlus of andere fabrikanten met een e-sim. Dat valt op, omdat veel van die fabrikanten vlug zijn met het implementeren van nieuwe technieken. Wellicht was het een kip-ei-kwestie die de iPhone XS heeft doorbroken: nu er eenmaal telefoons zijn met e-sim-ondersteuning, komen er wellicht meer providers die het gaan aanbieden. En als meer providers het ondersteunen, zullen meer smartphonemakers het gaan inbouwen. Zo kan het de komende jaren ineens snel gaan.