Meer vrouwen in de Tweede Kamer? Met slim stemmen is dat zo gepiept
'Ik kies de hoogste vrouw op de lijst.' Het is een bekende stemstrategie van kiezers die de emancipatie een warm hart toedragen. Want bij onze volksvertegenwoordigers ligt de man/vrouw-verhouding vaak scheef. Zo belandden bij de vorige Tweede Kamer-verkiezingen 58 dames op het pluche, tegenover 92 heren.
Helpt het om massaal op de eerste vrouw op de lijst te stemmen? Nee, blijkt uit een onderzoek van Michaël Amir, student informatiekunde aan de Universiteit van Amsterdam. De hoogst geklasseerde vrouw bij populaire partijen komt namelijk tóch wel in de Kamer, ook zonder voorkeursstemmen.
Bij de vorige landelijke verkiezingen lag de voorkeursdrempel op een kleine 16 duizend stemmen. Dat betekent dat kandidaat-kamerleden op een kansloze plek bij hun partij alsnog in de Tweede Kamer kunnen komen als ze 16 duizend voorkeursstemmen halen. Edith Schippers (hoogste vrouwelijke VVD-er, plek 2) kreeg 124 duizend voorkeursstemmen, Jetta Klijnsma (PvdA, plek 2) zelfs 192 duizend. Vrouwen lager op de lijst haalden de drempel vaak niet, terwijl juist zij een steuntje in de rug konden gebruiken.
Willekeurige vrouwelijke partijgenoot
Voor wie extra vrouwen in de Kamer wil: hoe dan wel te stemmen? Simpel, breng liever je stem uit op een willekeurige vrouw op de lijst van je favoriete partij. Amir rekende uit wat het had opgeleverd als vier jaar geleden alle vrouwelijke PvdA-stemmers deze strategie hadden toegepast. Uitkomst: álle 37 vrouwelijke kandidaten haalden de voorkeursdrempel, vrijwel de hele Kamerfractie had uit vrouwen bestaan.
En voorkeursstemmen voor mannen dan? Stel dat alle mannen van Nederland een tegenoffensief beginnen, door lukraak op mannelijke kandidaten te stemmen? Ook dit scenario rekende Amir door, met als uitkomst dat de mannen het afleggen, juist vanwege de scheve man/vrouw-verhouding op de kieslijsten van veel partijen. Ook dit jaar weer. PVV: 13 vrouwen, 37 mannen. VVD: 28 vrouwen, 52 mannen. Voorkeursstemmen op mannen worden dus uitgesmeerd over een groot aantal mannen, terwijl stemmen op vrouwen zich concentreren op een beperkt aantal.
Coalitiewijzer
Wie kan met wie? Ruim voor de verkiezingsdag speelt deze vraag al een belangrijke rol in de partijcampagnes, terwijl de zetelpeilingen nog ongewis zijn. Bekijk hier de mogelijkheden.
Er is één logistieke hindernis bij de methode-Amir. Hoe al die stemmen te coördineren, zodat vrouwen op de lijst maximaal profiteren? Daar moet iemand maar eens een handige app voor bouwen, concludeert hij. Zolang die er niet is: stem niet op de hoogst genoteerde vrouw, maar op een willekeurige vrouwelijke partijgenoot.