‘Europees verbod op sociale media onder 16’

De aanleiding

Verschillende media berichtten maandag over een Europees verbod op sociale media voor kinderen onder de zestien. Een bericht op de website van dagblad AD („Onder de 16 geen Facebook, geen Twitter, geen Instagram”) werd meer dan 14.000 keer gedeeld op Facebook en zorgde voor ophef in Nederland. We checken de stelling uit dat artikel: jongeren onder de zestien mogen vanwege Europese privacyregels vanaf 2018 geen social media gebruiken zonder toestemming van hun ouders.

Waar is het op gebaseerd?

Het Europees Parlement stemde twee weken geleden in met een breed scala aan nieuwe privacyregels. Daaronder valt ook de bepaling dat bij het verwerken van persoonsgegevens van kinderen onder de zestien jaar toestemming van de ouders nodig is. Voor sociale media zou dat betekenen dat zij hun diensten niet kunnen aanbieden aan jongeren zolang de ouders geen toestemming hebben gegeven.

„Dit is alleen geen nieuws”, zegt ict-jurist Arnoud Engelfriet. Hij wijst op de Nederlandse Wet Bescherming Persoonsgegevens uit 2001 waarin precies dezelfde bepaling is opgenomen: voor het verwerken van persoonsgegevens van 16-minners is toestemming van de ouders nodig.

De ophef over de volgens GeenStijl „aan ons opgedrongen” Europese verordening gaat dus over een bepaling die al jaren in de Nederlandse privacywet staat.

Waarom staat in het stuk niet dat de besproken leeftijdsgrens van zestien jaar al in Nederland geldt? En waarom wordt eigenlijk alleen de Belgische kinderombudsman om commentaar gevraagd?

Het bericht blijkt geschreven te zijn voor een Vlaams publiek, vertelt de auteur Brecht Herman. Hij schreef het voor de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws, waarna het AD het overnam op de site en het een eigen leven ging leiden. Beide kranten zijn onderdeel van uitgeefconcern De Persgroep en wisselen vaker artikelen uit.

Belangrijk is ook dat de Europese regels niet automatisch voor Nederland gaan gelden, want elke lidstaat mag de leeftijdsgrens zelf bepalen zolang deze boven de dertien blijft, staat in de verordening. De Europese regel is eigenlijk een dode letter, maar dat staat niet in het stuk.

En, klopt het?

Het artikel spreekt zichzelf tegen. In een bijzin staat wel dat lidstaten mogen afwijken van de verordening, maar de consequentie daarvan wordt niet vermeld. Anders zou de suggestie dat Brussel een social mediaverbod oplegt aan kinderen niet overeind blijven.

Ook blijft onvermeld dat nu al volgens de Nederlandse privacywetgeving ouderlijke toestemming is vereist bij de verwerking van persoonsgegevens van jongeren onder de zestien. Er staat dus ook niet in dat de meeste internetdiensten, YouTube uitgezonderd, zich daar niet aan houden en dat de regel niet wordt gehandhaafd door de toezichthouder, de Autoriteit Persoonsgegevens. Waarom dat niet gebeurt wil een woordvoerder van de toezichthouder niet zeggen. „We doen geen uitspraken over lopend onderzoek.”

Engelfriet heeft het gevoel dat de situatie geen problemen in de praktijk oplevert en dat de onderbemande toezichthouder „wel betere dingen te doen heeft.”

Conclusie

Het is niet zo dat Nederlandse jongeren onder de zestien vanwege Europese privacyregels vanaf 2018 geen sociale media mogen gebruiken zonder toestemming van hun ouders. Zij mogen dat nu ook al niet, maar dat komt door de nationale wetgeving, die overigens niet wordt gehandhaafd. Ook na 2018 mogen landen zelf kiezen welke leeftijdsgrens (mits boven 13 jaar) zij hanteren. We beoordelen de stelling daarom als onwaar.