De beste foto is van iemand die een seconde uit z'n rol valt
Binnenhoffotografen loeren op die ene seconde per jaar zonder regie.
'Zou het aan mij liggen dat ik die foto's niet meer maak', verzucht Martijn Beekman, zo'n beetje aan het eind van een lang gesprek over Binnenhoffotografie. 'Dat denk ik wel eens. Maar anderen zie ik het ook niet doen. Het is helemaal dichtgevoorlichterd. Ze maken poppen van de politici, alle emotie er uit. Je beste foto wordt dan een lucky shot van iemand die een seconde uit z'n rol valt.'
Martijn is 47 en veteraan aan het Binnenhof, de afgelopen twintig jaar was hij er zowat dag en nacht te vinden. Freek van den Bergh (30) begon vier jaar geleden, dit worden zijn eerste landelijke verkiezingen. Maar hij herkent zich in de klacht. Freek vertelt over de jaarlijkse stranddag van het kabinet. Iedereen in vrijetijdskleding, Rutte droeg een hoodie. 'Omdat het waaide, zette hij de capuchon op, maar realiseerde zich meteen hoe lullig dat stond. Die drie seconden met capuchon, die moet je dan hebben.'
De handkus van Rutte voor Kamervoorzitter Van Miltenburg - die had Martijn. Dat geheven vingertje van de topman van ABN Amro tegen Jesse Klaver had-ie ook. Het worden incidenten. Martijn: 'In de plenaire zaal gebeurde al nooit iets geks. Als er bij de verkiezing van de vijf beste foto's drie uit de zaal komen, weet je: slecht jaar geweest.' Dat komt doordat ook daarbuiten de spontaniteit weg is. 'Dan fotografeer je Halbe Zijlstra die een microfoontje krijgt. Komt er een woordvoerder die zegt: deze willen we liever niet.' De fotograaf gehoorzaamt, doorgaans. Morgen nieuwe dag, met dezelfde woordvoerder.
In beeldregie is Rutte een baas. Elk moment van de dag op zijn qui-vive voor fotografen. Op buitenlandse reizen paait hij ze. 'This is one of our best photographers', zegt hij dan tegen Netanyahu. Om later hetzelfde over een andere fotograaf te zeggen. Freek: 'Hij weet dat je fotografen mild moet stemmen. Wij sturen een voorselectie van foto's naar de redacties. Daar sta je liever niet gapend op of met de ogen dicht.'
Die strakke regie jaagt de fotografen naar de rafelranden. Martijn fotografeerde het spiekbriefje op het bureau van Wilders, met diens steekwoorden voor het vluchtelingendebat. Het kwam hem op een schorsing van twee weken te staan. 'Had ik er wel voor over.'
Of ze zoeken geforceerd naar emoties. Een minister die even in de ogen wrijft nadat hij zijn leesbril heeft afgezet, dat kan ook vanwege een traan zijn toch? Dat soort valse effecten zien ze vaker. Martijn: 'Helemaal verkeerd, maar door alles te regisseren, moedig je dergelijke keuzen aan. Waardoor politici nog meer kopschuw worden.' Freek: 'Ze worden getraind om niks geks te doen.'
De politieke hoofden kunnen ze dromen. Rutte: permanente pokerface. Pechtold: altijd gespannen. Roemer: geoefende glimlach. Buma: zichzelf gebleven, maar heeft niet altijd zin. Klaver: gemakkelijk. Wilders: hoofd als een stripfiguur en - net als koningin Beatrix - ook van achter herkenbaar, wat zelden voorkomt; door de beveiliging amper te fotograferen. Asscher: strakke kop. Knipperogen bovendien, net als Ploumen, Bussemaker en Balkenende. Samsom: heel aanraakbaar. Freek: 'Drukte je bij hem twee seconden de knop in, dan zat er altijd wat geks bij. Maar dat vind ik geen sport.' Van der Steur missen ze nu al. Martijn: 'Die was zo trots dat hij minister was, en zo lekker om te fotograferen. Al werd het minder.'
Een minister die even in de ogen wrijft nadat hij zijn leesbril heeft afgezet, dat kan ook vanwege een traan zijn toch?
Ook als het crisis is, blijft het beeldbewustzijn hoog. Freek: 'Dan worden de gordijnen van het Torentje bewust open gelaten. Puur om de crisis te laten zien. Ze kijken om beurten naar buiten om te weten waar de fotografen staan.'
Martijn: 'Je moet je steeds afvragen wat gespeeld is en wat niet. Ineens was er de mannenomhelzing. Het begon met Samsom en Asscher, dan Samsom en Rutte, nu Rutte en Van der Steur. De afgelopen twintig jaar had ik het hier nooit gezien.' Freek: 'Bij Rutte met Van der Steur had ik twijfels. Dat gebeurde tweemaal. Waarom was dat? Was Rutte bang dat het er de eerste keer niet goed op stond? Zou me niet verbazen.'
Dikdoeners zijn het niet. We zijn gewoon nieuwsfotografen, zeggen ze allebei. Die verslag doen van de politieke actualiteit. Dan krijg je van de redactie een stempel op je voorhoofd: stropdassenfotograaf. Martijn: 'Maar hier zijn ze er achter gekomen hoe belangrijk wij zijn. Doodzonde.'
